Rośliny

Mniej interesujące lasy bukowe Parku rozwinięte są na mało zasobnych glebach. Są to tzw. buczyny kwaśne. W ich runie nie znajdujemy zbyt wielu wyjątkowych roślin. Generalnie we florze opisywanych lasów liściastych spory udział mają gatunki górskie. Należą do nich między innymi oprócz już wymienionego żywca dziewięciolistnego, śnieżycy wiosennej czy miesiącznicy trwałej takie rośliny jak: przenęt purpurowy, starzec jajowaty, liczydło górskie, przetacznik górski, paprotnik kolczysty. 

Wprowadzone sztucznie przez człowieka świerczyny, wyhodowane zwykle z odmian nie przystosowanych do miejscowych warunków, padają nierzadko ofiarą czynników naturalnych. Świerki wytwarzają płytki, powierzchniowy system korzeniowy i nie posiadają korzenia palowego. Warstwa gleby pokrywająca podłoże skalne na większości obszaru Parku jest bardzo płytka. Oba te czynniki powodują, że silne wiatry, szczególnie na przedwiośniu i późną jesienią, gdy gleba jest mocno przesiąknięta wilgocią, powodują duże straty w drzewostanach w postaci wiatrowałów i wiatrołomów. 

Duże uszkodzenia świerków są często również wynikiem działania obfitych opadów mokrego, ciężkiego śniegu. W latach powojennych na zły stan zdrowotny drzewostanów świerkowych bardzo istotny wpływ miało rosnące zanieczyszczenie powietrza. Wykonane w 1994 roku badania wykazały, że pod względem uszkodzenia drzewostanów mierzonego ubytkiem aparatu asymilacyjnego Park Narodowy Gór Stołowych zajmuje czwarte miejsce wśród Parków krajowych. 

Osłabione lasy są narażone na masowe występowanie korników. Masowe pojawy kornika drukarza miały miejsce już w pierwszych latach istnienia Parku. Dlatego na całym terenie Parku, z wyjątkiem obszarów ochrony ścisłej, prowadzi się stałą kontrolę lasów świerkowych w celu ograniczenia rozwoju populacji kornika drukarza, poprzez wyszukiwanie, usuwanie i bezwzględne korowanie drzew "trocinkowych" tj. zainfekowanych przez tego owada. Inną formą ograniczenia populacji kornika drukarza, niestety mało skuteczną, jest wystawianie zwabiających owady pułapek feromonowych.

Na specjalną uwagę wśród zbiorowisk lasów iglastych zasługują wykształcone fragmentarycznie na siedliskach skalnych bory sosnowe, z udziałem świerka i brzozy. Występują one dość często w szczytowych partiach Szczelińca Wielkiego i Małego oraz na Błędnych Skałach. Rosnące w nich sosny zwyczajne, mają bardzo charakterystyczny, czasem przypominający naturalne "bonsai" formę. Mimo niewielkich rozmiarów, ich wiek często przekracza 200 lat. W runie tych borów zakwita i owocuje rzadka, należąca wrzosu bażyna czarna.

Do powstania zbiorowisk łąkowych przyczynił się rozwój gospodarki pastwiskowej i rolnictwa. Pierwotnie miejsca takie powstawały głównie w wyniku klęsk żywiołowych. Wypalanie pierwotnych lasów dla uzyskania terenów pod uprawę roli i na pastwiska powodowało niszczenie rodzimej roślinności, ale stwarzało przy tym nowe siedliska dla roślin mało rozpowszechnionych lub nawet nieobecnych wcześniej na tych terenach.

Różnorodne zbiorowiska trawiaste zajmują na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych powierzchnię ponad 350 ha. Na wierzchowinie środkowego poziomu zrównania gór często są to właśnie ubogie gatunkowo zbiorowiska porolne i zubożałe pastwiska. Niektóre z nich charakteryzują się dominacją trawy mietlicy pospolitej inne kłosówki miękkiej, a jeszcze inne, najbardziej wilgotne, śmiałka darniowego. Wyróżnić tu też można zwykle niewielkie płaty, na których przeważa subalpejski gatunek - ostrożeń różnolistny. Gatunek ten zakwita latem wytwarzając koszyczki ciemnopurpurowych kwiatów wielkości do 5 cm średnicy. Jego liście, biało kutnerowate od spodu, wykazują, dużą zmienność kształtu. 

Na łąkach powstałych na gruntach porolnych rzadko występuje chroniony mieczyk dachówkowaty i subalpejski gatunek o dużych szerokojajowatych liściach - szczaw alpejski. W wytworzonych na ubogich glebach murawach bliźniczkowych (nazwa pochodzi od występującej tu bliźniaczki psiej trawki) spotkać można arnikę górską. Ta piękna bylina o złocistożółtych kwiatach występowała kiedyś licznie na terenach objętych Parkiem Narodowym Gór Stołowych. Cały szereg jej stanowisk podobnie jak w innych częściach kraju zniszczono przez niewłaściwe użytkowanie do celów leczniczych.

Wśród łąk w Górach Stołowych za półnaturalne i najmniej zdegradowane uważane są bogate w gatunki łąki bagienne z obfitymi populacjami niektórych roślin chronionych. Szczególny aspekt nadaje im w maju pełnik europejski - lokalnie nazywany "kłodzką różą" i uważany za symbol regionu. Na podmokłych łąkach tworzy całe łany złocistożółych kul, kołyszących się na wietrze wśród wiosennej zieleni traw. Można go podziwiać w m. in. rejonie Łężyckich Skałek, stanowiących fragment rozległych łąk na środkowym poziomie zrównania gór u podnóża masywu Narożnika. Rozrzucone wśród wysokich traw na tym otwartym terenie pojedyncze skałki piaskowcowe i towarzyszące im rozgałęzione, drzewa stwarzają wrażenie "afrykańskiej sawanny" i często ten teren nazywany jest "Sawanną Łężycką" Oczywiście roślinność i sposób powstania tych zbiorowisk trawiastych nie mają nic wspólnego z prawdziwą sawanną, ale krajobraz jest doprawdy niezwykły. Pełnikowi towarzyszy zwykle piękna górska roślina - ciemiężyca zielona o wysokości do 1,5 m. z szerokoeliptycznymi liśćmi oraz storczyki z kukułką szerokolistną.

Wśród gatunków łąkowych występujących na siedliskach umiarkowanie wilgotnych, najbardziej interesującym jest lilia bulwkowata. Lilia ta, posiadająca największe kwiaty spośród dziko rosnących roślin w naszym kraju, jest w Polsce bardzo rzadka. Generalnie zbiorowiska trawiaste, choć zajmują zaledwie ok. 5,5 % powierzchni Parku, w znacznej mierze decydują o jego bioróżnorodności, gdyż w zbiorowiskach tych występuje blisko 40 % gatunków flory naczyniowej. Ponadto łąki są bardzo istotnym elementem krajobrazu kulturowego Gór Stołowych. Z tych względów wymagają więc utrzymania. Nowym problemem z tym związanym, który pojawił się w ostatnich latach, jest zarastanie łąk. Całkowite zaprzestanie wypasu zwierząt i koszenia traw prowadzi do szybkiego wzrostu zawartości związków azotowych w glebie. Na łąkę wkraczają wówczas gatunki azotolubne, później wysokie byliny; najczęściej starzec jajowaty, a następnie wierzby i brzozy. W końcu wykształcają się posiadające ubogie runo lasy brzozowe. 

W dolinach potoków i w miejscach wysięku wód występują płaty związanych z wodą zbiorowisk ziołoroślowych, w których dominuje górska roślina o dużych, okrągłych liściach - lepiężnik biały. Niewielką powierzchnię w granicach Parku zajmują zbiorowiska synantropijne tj. roślinności towarzyszącej człowiekowi. Są one szczególnie dobrze wykształcone w obrębie jedynej leżącej na terenie Parku wsi Pasterka.

Roślinność charakterystyczna dla torfowiska wysokiego występuje w Parku głównie na Wielkim Torfowisku Batorowskim. Obok pospolitych roślin torfowiskowych, jak wełnianka pochwowata, wełnianka wąskolistna, czy żurawina błotna, rosną tu niektóre rzadsze gatunki: bagno zwyczajne, turzyca nitkowata, turzyca skąpokwiatowa i modrzewnica pospolita. 

Osuszanie tego rodzaju doprowadziły również do zniszczenia całych torfowisk, jak np. Długiego i Krągłego Mokradła na wierzchowinie Skalniaka, Niknącej Łąki, Małego Torfowiska Batorowskiego czy torfowiska w okolicy Łężyc Górnych. Ze zbiorowisk nisko-torfowiskowych występujących na terenie Parku najbogatsze w gatunki płaty zachowały się w dolinach potoków spływających z południowej krawędzi gór. W ich składzie występuje dużo roślin wilgotnych łąk, w tym gatunek ujęty na czerwonej liście roślin zagrożonych - turzyca Davalla.